Μια διαφορετική θέαση της τοπιογραφίας της Θεσσαλονίκης από την Πόλη Ανάποδα

Τις διαφορετικές όψεις της Θεσσαλονίκης, που δεν διδάσκονται στα σχολεία και οι κάθε μορφής κυβερνώντες δεν επιθυμούν να είναι κτήμα της κοινωνίας, είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν όσες και όσοι συμμετείχαν στην περιήγηση στο κέντρο της πόλης που διοργάνωσε η Πόλη Ανάποδα.
Αφετηρία της περιήγησης ήταν η συμβολή της Ερμού με τη Βενιζέλου, στο σημείο όπου παρακρατικοί δολοφόνησαν τον Γ. Λαμπράκη το Μάη του ’63 και επιτέθηκαν στον βουλευτή της ΕΔΑ Γ. Τσαρουχά.

 

 

 

Επόμενος σταθμός το Καπάνι, η λαϊκή αγορά της πόλης και η πλατεία Βλάλη, όπου όπου το Μάη του ’36 απεργοσπάστες ακροδεξιοί της φασιστικής οργάνωσης ΕΕΕ επιτέθηκαν σε απεργούς τσαγκαράδες. Οι ίδιοι δράστες είχαν δολοφονήσει το ’32 τον συνδικαλιστή Χαρίτωνα Σταμπουλίδη, σε ένοπλη επίθεση στα γραφεία του σωματείου οικοδόμων, αλλά απαλλάχθηκαν καθώς ισχυρίστηκαν ότι την ώρα του εγκλήματος βρισκόταν στο 8ο αστυνομικό τμήμα παρέα με χωροφύλακες.

Μέσα από το Καπάνι, ο δρόμος βγάζει στη συμβολή της Βενιζέλου με την Εγνατία, σημείο αναφοράς για την εξέγερση των καπνεργατών το Μάη του ’36 και των δολοφονιών που έγιναν από την αστυνομία στο πλαίσιο της καταστολής της. Το μνημείο έχει μεταφερθεί, λόγω των έργων του μετρό, και στο σημείο δεν έχει μείνει τίποτε που να ενημερώνει για την ιστορία του. Και όχι μόνο στην επιφάνεια, αφού και τα ιστορικά μνημεία της οικονομικής δραστηριότητας σε περασμένους αιώνες, όπως της Μέσης Οδού έχουν αποσπαστεί και μεταφερθεί αλλού.

Δείγματα της διαχρονικής πολυπολιτισμικότητας της πόλης διαδέχονται το ένα το άλλο, ο περίπατος ξαναμπαίνει στα στενά προς τη Βαλαωρίτου. Σε στέγαστρα και άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία, τα σημάδια της παρουσίας της εβραϊκής κοινότητας, που ξεκληρίστηκε από τους ναζί, επιχειρήσεις και κατοικίες που άρπαξαν οι δοσίλογοι και οι συνεργάτες τους. Βιοτεχνίες στη συνέχεια, που για δεκαετίες έφερναν στην πόλη τις μετανάστριες και τους μετανάστες από όλη τη Βόρεια Ελλάδα, μέχρι που έκλεισαν.
Κάθε τετραγωνικό μέτρο του κέντρου της πόλης και μια πτυχή της κοινωνικής της ιστορίας, είτε αφορά τη συνύπαρξη των λαών είτε τα πογκρόμ και το Ολοκαύτωμα.
Και ανάμεσα σε αυτά, τα σημεία των κοινωνικών εξεγέρσεων όπως τον Αύγουστο του ’23 ενάντια στον πληθωρισμό και την οικονομική ελίτ της πόλης, στην τωρινή πλατεία Χρηματιστηρίου ή της δράσης των Βαρκάρηδων, αναρχικών που έδρασαν το 1903.

Στενοί δρόμοι, απομεινάρια της περιόδου πριν τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 και της ολικής αναδιάρθρωσης της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της πόλης, επιστέγασμα πλέον του ταξικού τρόπου κατοίκησης, αφού οι πλούσιοι ανεξαρτήτως εθνικότητας και θρησκείας διαχωρίστηκαν από τα φτωχά μέλη των κοινοτήτων τους και μετακόμισαν ανατολικά, αφήνοντας το εμπορικό κέντρο με παραπήγματα για μαγαζιά και καμία αντιπυρική πρόληψη.

 

Κτίρια που άλλοτε έσφυζαν από ζωή και κοινωνική δραστηριότητα, στέκουν κελύφη άδεια να περιμένουν τον επόμενο «επενδυτή» για να γίνουν κομμάτι του αστικού εξευγενισμού.

Ο περίπατος στην κοινωνική τοπιογραφία της πόλης έγινε με αφορμή το ιστορικό και περιηγητικό ημερολόγιο που εξέδωσε για το 2023. Τα περισσότερα κείμενα είναι του συγγραφέα και ιστοριοδίφη Γιάννη Γκλαρνέτατζη, που ήταν και ο οδηγός της περιήγησης ενώ έχουν συμβάλει και μέλη της Πρωτοβουλίας Γειτονιάς Αλεξάνδρου Σβώλου και της Πρωτοβουλίας Γειτονιάς Βαρδάρη.

Μοιραστείτε το άρθρο