Η εμφάνιση των Κίτρινων Γιλέκων στη Γαλλία έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία μέσα σε ένα περιβάλλον όπου επικρατούσε η μετριότητα. Η παρουσία τους έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην εκδήλωση μιας απροσδιόριστης επαναστατικής δράσης που αναδυόταν σε ολόκληρο τον κόσμο. Και η ειρωνεία είναι ότι έκαναν την εμφάνισή τους σε μια χώρα όπου η αθλιότητα και η ανοησία επισκίασαν την λάμψη του Διαφωτισμού.
Η παράδοξη σύμπλευση της ειρηνικής βούλησης και της αταλάντευτης αποφασιστικότητας βρήκε την περπατησιά της μέσα από τον φόβο και την αποχαύνωση μιας διακυβέρνησης που ήταν εφησυχασμένη, εμπιστευόμενη την πλύση εγκεφάλου του πλήθους από τις αγορές. Η μετριότητα των κυβερνώντων, των διακεκριμένων πολιτών, των ελίτ, λειτουργούσε τόσο υποδειγματικά που το άρμα του κράτους δεν είχε παρά να υπερπηδήσει τα εμπόδια αβρόχοις ποσίν.
Από τα δεξιά προς τα αριστερά, μια ομόφωνη περιφρόνηση υψώθηκε γύρω από τα Κίτρινα Γιλέκα. Ποιοι ήταν αυτοί οι εισβολείς που ανακάλυψαν ξαφνικά την έμπνευση της Παρισινής Κομμούνας, τη χαρά του Μάη του 1968, την ακλόνητη πεποίθηση των Ζαπατίστας, όταν πολλοί λίγοι ήταν αυτοί που είχαν έστω στοιχειώδεις γνώσεις για την ύπαρξή τους;
Ήταν φαιδρό να ακούμε τους διανοούμενους και τους ειδικούς της κριτικής σκέψης να προσπαθούν να παρουσιάσουν ως αποβλακωμένους τους ανθρώπους που ανακάλυψαν πως υπάρχει μέσα τους και μεταξύ τους, η επιθυμία για μια ποιότητα ζωής από την οποία ο αγώνας για επιβίωση τους κρατούσε – και συνεχίζει να μας κρατά- αποστασιοποιημένους. Αυτή τη ζωτική παρόρμηση διέδωσαν αυθόρμητα τα Κίτρινα Γιλέκα, την πρακτική, φιλοπαίγμονα, ποιητική επίγνωση.
Τα Κίτρινα Γιλέκα δεν ανήκουν ούτε στους πληβείους ούτε στο προλεταριάτο. Για το κράτος και τον συντηρητισμό, είναι ταραχοποιοί που πρέπει να τους καταστείλουν με τα όπλα. Ο φασιστικός λαϊκισμός πίστευε ότι μπορούσε να τους καταβροχθίσει, πνίγηκε όμως με την πρώτη μπουκιά. Ο αριστερισμός θα τους ταύτιζε ευχαρίστως με την παλιά προλεταριακή αποκαθήλωση, αν ο συνδικαλιστικός και πολιτικός μηχανισμός, πρόθυμος να τους προσφέρει την κηδεμονία του, δεν είχε συναντήσει την απόρριψη εκ μέρους των εξεγερμένων.
Η άτυπη αυτοοργάνωσή τους βασίζεται σε μερικές συνοπτικές και ριζοσπαστικές αρχές. Κανένας ηγέτης, κανένας πολιτικο – συνδικαλιστικός μηχανισμός, κανένας αυτοαποκαλούμενος εκπρόσωπος, απόλυτη προτεραιότητα στον άνθρωπο. Κανένα επαναστατικό κίνημα δεν όρισε τόσο αποφασιστικά από την αρχή την επιθυμία του για έναν νέο κόσμο σε απόλυτη ρήξη με τις κοινωνίες μας του βρόμικου χρήματος, της εξουσίας, των θυσιών, του στρατιωτικού καθεστώτος.
Η σεισμική δόνηση που συγκλονίζει τις κοινωνίες σε όλο τον πλανήτη δεν περιορίζεται ούτε σε ταραχές, ούτε σε εξεγέρσεις, ούτε σε επαναστάσεις. Σηματοδοτεί την αφύπνιση μιας ζωής που ο πολιτισμός του Κέρδους έχει καταδικάσει σε μαρασμό. Σπάει τα δεσμά ενός χιλιόχρονου λήθαργου. Η συνειδητοποίηση δεν προήλθε, όπως τον δέκατο όγδοο αιώνα, από τη διαύγεια των λαμπρών στοχαστών. Είναι ένα κίνημα απροσδιόριστο, στα σπάργανα. Εξακολουθεί να φοβάται ότι τόλμησε το ακατόρθωτο. Αλλά είναι παρών, χωρίς να προσδιορίζεται με λέξεις, γιατί αισθάνεται ότι οι λέξεις πρέπει κι αυτές να ξαναγεννηθούν. Από την Τσιάπας μέχρι το Ιράν, μια ποίηση κοινωνικής ανατροπής σπρώχνει τα αδύναμα, εφήμερα και απίστευτα ακαταμάχητα κύματά της στις πιο ανόμοιες ακτές.
Τα αιτήματα που επικαλέστηκαν αρχικά φάνηκαν άσκοπα: φόροι, εισιτήρια μετρό, κρατική αδιαφορία. Πολλοί εξακολουθούν να περιορίζονται σε αξιώσεις επιβίωσης. Αλλά κανείς δεν κάνει λάθος. Υπάρχει κάτι βαθύτερο από κάτω. Η χαρά που κάνει τις πλατείες, τους δρόμους και τις καρδιές να χορεύουν, πηγάζει από την επιθυμία να ζήσουν ελεύθεροι. Καμιά κοινωνική αξίωση δεν απαιτήθηκε με τέτοια επιμονή, με τόσο ακλόνητη αποφασιστικότητα. Όλα δείχνουν ότι υπάρχει ένα φαινόμενο εδώ που υπερβαίνει τους εμπνευστές του κινήματος, επειδή –θα το καταλάβουν αργά ή γρήγορα- αυτήν την υπέρβαση την κουβαλούν μέσα τους.
Δεν χρειάζεται πολύ μυαλό για να καταλάβει κανείς ότι μέσα στα Κίτρινα Γιλέκα μπορείς να εντοπίσεις τον έναν ή τον άλλον ρατσιστή, αντισημίτη, ομοφοβικό, μισογύνη, ρετροφασίστα, ρετρο-μπολσεβίκο, ψυχοπαθή, διανοητικά καθυστερημένο. Το παραδοσιακό πλήθος πάντα ευνοούσε τον ατομικισμό σε βάρος του ατόμου, διαπρέπει στο να δίνει προτεραιότητα στην επιθετικότητα των καταπιεσμένων συναισθημάτων ενάντια στην κατανόηση της ζωής.
Ωστόσο, αυτό που προώθησε από την αρχή το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, είναι μια ανθρώπινη αίσθηση που αποκλείει το ληστρικό αντανακλαστικό και εγγυάται την επικράτηση της αλληλεγγύης και της ατομικής αυτονομίας. Ακόμα κι αν αυτό το κίνημα εξαφανιστεί, θα έχει απλώσει παντού τους σπόρους της εξέγερσης για μια καλύτερη ζωή και για μια άνοιξη που «ανθίζει σε κάθε εποχή».
Έχοντας από καιρό την τάση να περιφρονώ τις σημαίες, συνειδητοποίησα ότι τα εμβλήματα της Γαλλίας που κραδαίνουν τα Κίτρινα Γιλέκα δεν ξεδιπλώθηκαν στο εμετικό φάσμα του εθνικισμού, αλλά ως αναφορά στη Γαλλική Επανάσταση, κομιστή των σημερινών και μελλοντικών επαναστάσεών μας. Δυο αιώνες σοβινισμού αφαίρεσαν από την μνήμη μας ότι παρά την αιμοδιψή μεγαλοπρέπειά της, η Μασσαλιώτισσα ήταν το εναρκτήριο τραγούδι των εξεγέρσεων του δέκατου ένατου και εικοστού αιώνα που συγκλόνισαν τον κόσμο.
Η ποίηση δεν πέφτει από τον ουρανό, γεννιέται στα βάθη της ύπαρξης. Καμία μέτρηση, κανένας υπολογισμός δεν καθορίζει την ένταση αυτού που διαδίδεται περισσότερο με συνηχήσεις παρά με συνθήματα. Απαλλαγμένοι από φυλές, χειραγωγούς, διανοούμενους περήφανους γι’ αυτό, η εξέγερση αυτή, ανοίγει αυθόρμητα τον δρόμο για την πραγματική ελευθερία.
Η βλακεία είναι μεταδοτική, η νοημοσύνη είναι ενσυναισθητική. Ορισμένοι σπόροι ριζοσπαστικότητας είναι πιθανόν να γονιμοποιήσουν και τα πιο αποστειρωμένα εδάφη. Η ποιότητα πάντα υπερτερεί της ποσότητας.
Μην ανησυχείτε για τον αριθμό!
Ο πολιτισμός των αριθμών τελείωσε!
Αφήστε τους υποστηριχτές του There Is No Alternative να σας αποκαλούν χιμαιρικούς. Ανήκουν στη σχολή που κηρύσσει, εδώ και χρόνια, ότι η ζωή μας τυφλώνει και ο θάνατος μας οδηγεί στο φως.
Ο αγώνας για την ποιότητα της ζωής και την εξάλειψη της αδικίας πραγματώνεται από μικρές τοπικές ομάδες. Αποκομμένος από τις ρίζες του, ο αγώνας της ανθρώπινης χειραφέτησης είναι μόνο μια αφηρημένη έννοια. Η επίγνωση της κατάστασης που βιώνουμε, είναι η ριζοσπαστικότητά μας. Είναι απαράγραπτος κανόνας.
Raoul Vaneigem
31 Δεκεμβρίου 2022
Απόδοση από τα γαλλικά Χριστίνα Σκαρλάτου
