Συρρίκνωση του δημόσιου συστήματος υγείας και υποβαθμισμένη εκπαιδευτική διαδικασία

Εκδήλωση – συζήτηση για την υποβάθμιση του δημόσιου συστήματος υγείας, τον τελευταίο νόμο που προκαλει καταιγίδα ιδιωτικοποίησης,  τον προσωπικό γιατρό και την υποβαθμισμένη εκπαιδευτική διαδικασία, πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη το απόγευμα στο Αυτοδιαχειριζόμενο Κυλικείο Ιατρικής με το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης.

Τρία μέλη του αναφέρθηκαν στο ιστορικό του ΕΣΥ αλλά και τα βήματα οπισθοδρόμησης που ακολούθησαν με την εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών στην υγεία. Από τα μνημόνια και τις περικοπές που τα συνόδευσαν, έως την πανδημία και τις κρατικές – κυβερνητικές πολιτικές περαιτέρω συρρίκνωσης του δημόσιου συστήματος υγείας, με την ιδιωτικοποίηση τομέων του και την παράδοση στα μεγάλα ιατροφαρμακευτικά συμφέροντα.

Οι φοιτητ(ρι)ες της Ιατρικής σχολής του ΑΠΘ και μέλη του Α.Κ.Ι. αναφέρθηκαν στην αναγκαιότητα που οδήγησε σε αυτήν την εκδήλωση θέλοντας να τονίσουν το δικαίωμα στην πρόσβαση στην υγεία, την υποβαθμισμένη εκπαιδευτική διαδικασία, την εντατικοποίηση, την ανταγωνιστικότητα, το αγγλόφωνο πρόγραμμα και τα δίδακτρα.

Αναλυτικά παραθέτουμε τις τοποθετήσεις όσων συμμετείχαν στην εκδήλωση – συζήτηση:

ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΙΑΤΡΕΙΟΥ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Βαγγέλης Ευθυμιάδης:

Στην Ελλάδα το Εθνικό Σύστημα Υγείας θεσμοθετήθηκε το 1983 όταν οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν ήδη από τη 10ετία του ‘60 συγκροτημένα συστήματα υγείας και ολοκληρωμένη Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.

Θεσμοθετείται ένα σύστημα υγείας οργανωμένο σε τριτοβάθμια, δευτεροβάθμια και πρωτοβάθμια περίθαλψη και φροντίδα υγείας. Συμπεριελάμβανε γενικά και ειδικά νοσοκομεία και ταυτόχρονα οριζόταν ένα ενιαίο σύστημα εφημέρευσης για τα επείγοντα περιστατικά. Θεσμοθετείται επίσης η οδοντιατρική περίθαλψη, η πρόληψη και η αποκατάσταση. Ιδρύονται Κέντρα Ψυχικής Υγείας και επιχειρείται η Ψυχιατρική μεταρρύθμιση με ίδρυση Τμημάτων Οξέων περιστατικών στα Γενικά Νοσοκομεία καθώς και Ξενώνων, Οικοτροφείων και Προστατευμένων διαμερισμάτων. Φτιάχνονται καινούριες δομές, κυρίως κέντρα υγείας στην επαρχία και αναπτύσσονται τμήματα στα νοσοκομεία.

Μερικά χρόνια μετά την ίδρυσή του ΕΣΥ και μέχρι σήμερα τα κύρια προβλήματα είναι η σοβαρή υποχρηματοδότηση, η έλλειψη προσωπικού και εξοπλισμού, η ιδιωτικοποίηση αλλά και η εκχώρηση πλευρών του στην αγορά και όλα αυτά βέβαια προκαλούν σοβαρά ελλείμματα στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης στους κατοίκους της Ελλάδας. Το ΕΣΥ μας είναι ως επί το πλείστον νοσοκομειοκεντρικό ενώ ο τομέας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας δεν αναπτύχθηκε ποτέ σοβαρά.

Σε αντίθεση με τη συνεχή υποβάθμιση του ΕΣΥ, ο ιδιωτικός τομέας που πριμοδοτούνταν πάντα από τις κυβερνήσεις, καταλάμβανε και καταλαμβάνει όλο και περισσότερο χώρο στην παροχή υπηρεσιών υγείας. Αυτή η πολιτική ήταν και είναι πάντα παρούσα.

Τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του ΕΣΥ, η δημόσια δαπάνη για την υγεία ήταν κατά μέσο όρο 7% του προϋπολογισμού. Ας σημειωθεί ότι πάγιο αίτημα του κινήματος για την υγεία ήταν το 10%. Παρόλο που η δημόσια δαπάνη για υγεία ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν και είναι χαμηλότερη στην Ελλάδα από τις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ, ωστόσο μετά τα μνημόνια η απαίτηση της τρόικας ήταν να διαμορφωθεί σε επίπεδο χαμηλότερο του 6% του ΑΕΠ. Η δημόσια δαπάνη για υγεία, ως ποσοστό του ΑΕΠ, μειώθηκε στην Ελλάδα από 6,8% το 2009 σε 6% το 2013. Το 2016 το ποσοστό αυτό έφτασε 5% και σήμερα κάτω από το 4,8% σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ. (2021)

Κάθε χρόνο δίνονται σε απόλυτα νούμερα όλο και λιγότερα χρήματα για την υγεία. Από 15,3 δισεκατομμύρια ευρώ το 2009, η δημόσια δαπάνη για την υγεία έφτασε σε 8,6 δις ευρώ το 2019. Ενδεικτικά, το 2022 η χρηματοδότηση νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας ήταν κατά 820 εκ ευρώ μικρότερη.

Οι προσλήψεις του προσωπικού και των γιατρών έγιναν από την αρχή του ΕΣΥ με σχέση εργασίας μόνιμης και αποκλειστικής απασχόλησης, εκτός των πανεπιστημιακών γιατρών που εξαρχής τους δόθηκε το δικαίωμα για ιδιωτικό ιατρείο, δημιουργώντας έτσι μια ανισοτιμία εργασιακών σχέσεων και ένα παράθυρο στην αγορά. Αξίζει να αναφέρουμε ότι κυρίως πανεπιστημιακοί και διευθυντές κλινικών επεμβατικών ειδικοτήτων ζητούσαν – το φαινόμενο εξακολουθεί να υφίσταται – χρήματα από τον ασθενή για την ιατρική πράξη. Σε πολλές περιπτώσεις, η διαφθορά ήταν ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Τα τελευταία χρόνια εισάγεται κάθε είδους σχέση εργασίας (ωρομίσθιοι, μπλοκάκι, 3μηνες συμβάσεις κλπ) και με τον νόμο 4999/22 εισάγεται καθεστώς μερικής απασχόλησης με δυνατότητα ετεροαπασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα και διατήρησης ιδιωτικού ιατρείου, καθώς και εργασίας ιδιωτών γιατρών στο ΕΣΥ για κάλυψη κενών και εφημεριών πράγμα που σημαίνει την κατάργηση της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης.

Η μόνιμη υποστελέχωση είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του ΕΣΥ. Οι οργανικές θέσεις ιατρικού προσωπικού το 2009 ήταν 52.000, ενώ οι υπηρετούντες κάτω από 40.000. Το 2014 υπηρετούσαν λιγότεροι από 27.000 γιατροί συνολικά σε νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας . Ο αριθμός ιατρικού προσωπικού που υπηρετεί στο νοσοκομειακό τομέα του ΕΣΥ το 2018 είναι λίγο μεγαλύτερος από 18.000 και ο μέσος όρος ηλικίας των μόνιμα υπηρετούντων είναι τα 59 έτη! Στη δεκαετία που πέρασε, μεγάλο κομμάτι νέων γιατρών μεταναστεύει στο εξωτερικό αναζητώντας εργασία με αξιοπρεπείς συνθήκες και αμοιβές, ενώ τον τελευταίο χρόνο, η κυβέρνηση θέτει 7.000 υγειονομικούς σε αναστολή εργασίας, επειδή αρνούνται να εμβολιαστούν για την covid 19, αποδυναμώνοντας έτσι, ακόμα περισσότερο το ΕΣΥ που σήμερα λειτουργεί με το 30% του δυναμικού του.

Η πρόσβαση ήταν ελεύθερη και για τους ανασφάλιστους σε όλες τις υπηρεσίες των κρατικών δομών μέχρι περίπου το 2000. Χάνεται για τους ανασφάλιστους το 2011, αποκλείοντας από τις κρατικές δομές σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού. Το 2016 αποκτούν ξανά το δικαίωμα πρόσβασης στις κρατικές δομές όσοι άνθρωποι έχουν ΑΜΚΑ, ωστόσο συνεχίζουν να αποκλείονται εκείνοι και εκείνες που δεν έχουν νομιμοποιητικά έγγραφα.

Η πρόσβαση του πολίτη στις κρατικές δομές υγείας υπήρξε πάντα προβληματική, έμμεσα λόγω της υποστελέχωσης του ΕΣΥ, των μεγάλων αναμονών και της δυσκολίας να βρει κανείς ραντεβού. Η ανυπαρξία Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στις αστικές περιοχές έχει σαν συνέπεια και για τις πιο απλές ιατρικές πράξεις να πρέπει κανείς να απευθυνθεί στα τακτικά ραντεβού των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκομείων. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται λόγω της συνεχούς αποδυνάμωσης του συστήματος υγείας και, τα χρόνια της πανδημίας, έχει γίνει σχεδόν αδύνατον να εξυπηρετηθεί κάποιος στα νοσοκομεία τα οποία έχουν μετατραπεί σε νοσοκομεία μίας νόσου.

Τις περιόδους της κορύφωσης των επιδημικών κυμάτων της covid 19, καταργήθηκαν τα τακτικά εξωτερικά ιατρεία και μειώθηκαν οι ιατρικές πράξεις (πχ χειρουργεία μέχρι και 80%), με αποτέλεσμα σήμερα, η αναμονή στις λίστες των χειρουργείων να φτάνει τα 3 χρόνια.

Ιδιωτικοποίηση του ΕΣΥ

Μετά την πρώτη 5ετία από την ίδρυση, ξεκινάει η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης πλευρών του ΕΣΥ. Παραδείγματος χάριν, θεσμοθετούνται απογευματινά ιατρεία στα νοσοκομεία επί πληρωμή και η καθαριότητα, η φύλαξη, η εστίαση και το κλείσιμο ραντεβού περνούν στα χέρια ιδιωτικών εταιριών. Πολλές από τις προσπάθειες ιδιωτικοποίησης δεν εφαρμόστηκαν λόγω κινηματικών αντιδράσεων, καθώς και λόγω αδυναμίας των μεγάλων ομίλων που δραστηριοποιούνται στον τομέα υγείας να τις υλοποιήσουν.

Τα τελευταία χρόνια, θεσμοθετούνται ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια στη λειτουργία του συστήματος υγείας (ΚΕΝ-ΕΣΑΝ- Gatekeeping στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας) και γίνονται προσπάθειες να μειωθούν οι μικροί ιδιώτες γιατροί και να υπαχθούν στους μεγάλους ιδιωτικούς ομίλους. Την τριετία 2011-2014 κλείνουν 17 δημόσια νοσοκομεία, συγχωνεύονται κλινικές, η πρόσβαση του πληθυσμού γίνεται δυσκολότερη και ελλιπέστερη και απαιτείται να συμμετέχει ή και να πληρώνει εξολοκλήρου για ιατρικές υπηρεσίες και φάρμακα. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 4η θέση των χωρών του ΟΟΣΑ στα out of pocket έξοδα για την υγεία. Σήμερα όλο και περισσότεροι άνθρωποι εξυπηρετούνται στον ιδιωτικό τομέα και απευθύνονται στα επείγοντα των κρατικών δομών μόνο όταν χειροτερεύει η υγεία τους.

Συνέπεια της πολιτικής αυτής είναι η μείωση του προσδόκιμου ζωής. Παρόλο που δείκτες, όπως το προσδόκιμο ζωής, που εκφράζουν το επίπεδο υγείας ενός πληθυσμού, επηρεάζονται πολύ αργά, φαίνεται ήδη να έχουν μεταβληθεί. Στατιστικές του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι στα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα το προσδόκιμο ζωής μειώθηκε περίπου 6 μήνες. Από τη 13η θέση που κατείχε ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα έπεσε στη 14η.

Η κυβέρνηση χρησιμοποίησε το διάστημα της πανδημίας για “πρόβα” αλλαγών στο ΕΣΥ, οι οποίες θα εξαλείψουν και τα τελευταία εναπομείναντα δημόσια χαρακτηριστικά του. Πριμοδότησε γενναία τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος ουδόλως συνέβαλε στη θεραπεία ασθενών με covid, παρά μόνο αύξησε την πελατεία του επιλέγοντας περιστατικά non covid από τα νοσοκομεία.

Η καταιγίδα ιδιωτικοποίησης- διάλυσης- αμερικανοποίησης του συστήματος υγείας ολοκληρώνεται με το νόμο 4999/2022 που ψηφίστηκε τον περασμένο Δεκέμβρη. Πρόκειται για βίαιη αλλαγή ενός θεσμικού πλαισίου που μετρά 40 χρόνια λειτουργίας και ο σκοπός είναι ένας: να μετατραπεί το ΕΣΥ από δημοσίου δικαίου σε ιδιωτικού δικαίου και να εκχωρηθούν στον ιδιωτικό τομέα ακόμα περισσότεροι τομείς-λειτουργίες του δημόσιου συστήματος. Ενδεικτικά αναφέρουμε δύο σημεία του νόμου:

– επέκταση των ΣΔΙΤ και ιδιώτες γιατροί μερικής απασχόλησης (part time) στο ΕΣΥ,

– υποχρεωτική επιλογή προσωπικού γιατρού από κάθε ασφαλισμένο, ο οποίος θα καθοδηγεί τον ασθενή στον ειδικό γιατρό και στο κρατικό νοσοκομείο και θα εγκρίνει οποιαδήποτε ιατρική πράξη, διαφορετικά, το σύνολο της δαπάνης βαρύνει τον ασθενή.

Ο «προσωπικός γιατρός» έρχεται να αντικαταστήσει τον «οικογενειακό γιατρό» που θεσμοθετήθηκε το 2017 και αφορούσε τις ειδικότητες Γενικής Ιατρικής και Παθολογίας. Η παραπομπή για την κάλυψη οποιασδήποτε ανάγκης γίνεται αποκλειστικά και μόνο από αυτόν και όποιος δεν κατάφερε να εγγραφεί στον προσωπικό γιατρό προβλέπεται στον νόμο ότι θα τιμωρηθεί καταρχάς με 10% επιπλέον συμμετοχή για φάρμακα, εξετάσεις, νοσήλια, ενώ τελικά το ύψος της ποινής θα φτάσει στο 20%. Ο προσωπικός γιατρός δεν έχει τοπικό πληθυσμό ευθύνης. Πρέπει να πρόκειται για παγκόσμια πρωτοτυπία και έτσι δημιουργήθηκαν τραγελαφικές καταστάσεις όπου για παράδειγμα κάτοικος της Θεσσαλονίκης αναγκάστηκε να εγγραφεί σε «προσωπικό γιατρό» στην Κοζάνη!

Ένας αριθμός 2.200 παθολόγων και γενικών γιατρών εργαζόμενων στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στο δημόσιο σύστημα (Κέντρα Υγείας, ΤΟΜΥ, Περιφερειακά Ιατρεία), υποχρεώθηκαν, χωρίς να ρωτηθούν ποτέ, να μετατραπούν σε «προσωπικοί γιατροί» αναλαμβάνοντας υπό την ευθύνη τους 1500 ασθενείς ο καθένας. Από τους ιδιώτες γιατρούς μόνο 1.200 παθολόγοι και γενικοί γιατροί δήλωσαν διαθέσιμοι με την ευθύνη 2.000 ανθρώπων έκαστος. Δηλαδή 3.300.000 πολίτες μπορούν να εγγραφούν στους γιατρούς του ΕΣΥ και 2.400.000 στους ιδιώτες. Ο υπόλοιπος πληθυσμός; Είναι προφανές ότι τα νούμερα δεν βγαίνουν, οι γιατροί δεν επαρκούν για να καλύψουν τους κατοίκους της Ελλάδας και έτσι, η κυβέρνηση έδωσε τη δυνατότητα να γίνουν «προσωπικοί γιατροί» και επιπλέον 8 ιατρικές ειδικότητες, καρδιολόγοι, γαστρεντερολόγοι, φυσίατροι κλπ! Ακόμα και έτσι, όμως φαίνεται, τουλάχιστον το 1/3 του πληθυσμού της χώρας μένει εκτός του θεσμού, άρα αποκλείεται και έχει να αντιμετωπίσει και ποινές!

Μέχρι σήμερα, οι εργαζόμενοι της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας  στο δημόσιο σύστημα εξυπηρετούν πολύ μεγαλύτερο πληθυσμό από τους 1.500, αφιερώνοντας συνήθως το χρόνο που χρειάζεται ο κάθε άνθρωπος και όχι αυστηρά 15λεπτο που ορίζεται για το ραντεβού στον «προσωπικό γιατρό» και φυσικά δεν επαρκεί για μια πλήρη και ολοκληρωμένη ιατρική εξέταση. Επίσης, έχουν πολύ περισσότερες και σύνθετες υποχρεώσεις (εμβολιασμούς, εφημερίες, προληπτική ιατρική κλπ). Τώρα  διαχωρίζουν ασθενείς σε εγγεγραμμένους στον προσωπικό γιατρό και μη; Πόσες ώρες θα εργάζονται; Πόσο γραφειοκρατική θα γίνει η δουλειά τους;

Οι ιδιώτες γιατροί από την πλευρά τους, υποχρεώνονται να υπερεργάζονται με απολαβές που οριακά θα φτάνουν να συντηρούν τα ιατρεία τους και επίσης, υποχρεώνονται να καλύπτουν βάρδιες και κενά στα νοσοκομεία. Έτσι, με αλχημείες, το βασικό πρόβλημα της υποστελέχωσης μαγικά «επιλύεται»!

Είναι φανερό ότι σε μία κοινωνία που είναι σε συνεχή προσπάθεια επιβίωσης, φοβισμένη και κουρασμένη από την πανδημία, με τους δείκτες υγείας συνεχώς να επιδεινώνονται – η επίσημη έκθεση του ΕΟΔΥ αναφέρει για το 2022 40.000 επιπλέον θανάτους σε σχέση με το 2021 – και με ένα συνεχώς και πιο διαλυμένο ΕΣΥ, ο νέος νόμος για την υγεία και ο θεσμός του «προσωπικού γιατρού» φέρνει μόνο αποκλεισμούς, τιμωρίες, οικονομική επιβάρυνση στους πολίτες και απειλές. Παρόλο που τον σκληρότερο αποκλεισμό υφίστανται τα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας, οι ανασφάλιστοι, οι άνεργοι, οι μετανάστες, είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πως αρχίζει μια νέα περιπέτεια που μας αφορά όλους.

Μαργαρίτα Μαργαρίτη:

Δεν πρόκειται για πολιτικές που εφαρμόζουν κάποιες κακές ή ανίκανες ελληνικές κυβερνήσεις (αν και στοιχεία ανικανότητας και μικροκομματικών συμφερόντων είναι εμφανή στις πρακτικές του Υπ. Υγείας), αλλά για παγκόσμιες πολιτικές που αφορούν τα συστήματα υγείας και καθορίζουν την υγεία του πληθυσμού.

Οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν πιστά τις αρχές του νεοφιλελευθερισμού ο οποίος ορίζεται ως η επέκταση των ανταγωνιστικών αγορών σε όλους τους τομείς της ζωής και οι βασικοί του πυλώνες είναι : – η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας σφαίρας, -η απορρύθμιση του μικρού ιδιωτικού τομέα, -η μείωση φόρων στο κεφάλαιο, – οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες. Ακριβώς σε αυτή την κατεύθυνση κινούνται οι πολιτικές για την υγεία σε όλο τον κόσμο. Μερικά παραδείγματα:

Μ. Βρετανία: Η διάλυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, 10λεπτο ραντεβού στον οικογενειακό γιατρό, ραντεβού για ένα μόνο σύμπτωμα, με αποτέλεσμα την καταστροφή της κλινικής εξέτασης, δοκιμάστηκε η αμοιβή κατά πράξη στις οδοντιατρικές θεραπείες με αποτέλεσμα το ξεδόντιασμα των ανθρώπων γιατί φυσικά η εξαγωγή είναι πολύ πιο εύκολη και φτηνή πράξη από μία πχ απονεύρωση, υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση νοσοκομείων με αποτέλεσμα την εξόντωση των υγειονομικών. Τον τελευταίο χρόνο υποβάλλονταν μαζικές παραιτήσεις ενώ έγινε και η μεγαλύτερη απεργία των τελευταίων 100 χρόνων στον χώρο της υγείας.

Γερμανία: Τα πάντα υπολογίζονται με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Εξ’ ου και κλείσιμο Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών σε δημόσια νοσοκομεία, γιατί “δεν αποτελούν κερδοφόρο τμήμα”, όπως και κλείσιμο μικρών ειδικών νοσοκομείων στην περιφέρεια.  Η άδεια για ένα ιδιωτικό ιατρείο κοστίζει 300.000 ευρώ. Συνέπεια αυτού: είναι σχεδόν μονόδρομος για το νέο γιατρό να γίνει υπάλληλος σε μεγάλους ιδιωτικούς ομίλους.

Γαλλία: αλλαγή στον τρόπο εφημέρευσης των επειγόντων για εξοικονόμηση πόρων, έτσι ώστε να μην μπορεί κανείς να πάει μόνος στο εφημερεύον νοσοκομείο αλλά να πρέπει να πάει μόνον καλώντας το ΕΚΑΒ. Συνέπεια: καθυστέρηση στη διακομιδή οξέων περιστατικών με αποτέλεσμα να χάνονται άνθρωποι με καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια.

Ισπανία: προσπάθεια πώλησης των ιατρικών φακέλων των ασθενών σε ιδιωτικές ασφαλιστικές. Μας κάνει να αναρωτηθούμε για την πρεμούρα Πλεύρη για τον Ατομικό Φάκελο Υγείας.

Η υπαγωγή της Ιατρικής – και κατά συνέπεια της υγείας – στους   νόμους της αγοράς έχει συνέπειες στις κοινωνίες. Η σημερινή Ιατρική εστιάζει στη “διαταραγμένη συμπεριφορά”, θεωρώντας ότι βλάπτει το άτομο και το σύνολο και στόχος της είναι η επιδιόρθωση της βλάβης με το μικρότερο δυνατό κόστος αλλά και το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος!

Ο ασθενής είναι ο σημερινός καταναλωτής, η ασθένεια το αντικείμενο εκμετάλλευσης, η «θεραπεία» – παροχή υπηρεσιών – το προϊόν! Όποιος μπορεί να πληρώσει ίσως βρει λύσεις. Και λέμε ίσως, γιατί οι υπηρεσίες που παρέχονται στον ιδιωτικό τομέα είναι απόλυτα εξαρτημένες από το κέρδος – οτιδήποτε ”δεν συμφέρει” δεν παρέχεται – και τις περισσότερες φορές χαμηλής ποιότητας (πχ αιματηρά εξιτήρια μετά από χειρουργεία, ανεπάρκεια στην αντιμετώπιση προβλημάτων). Για όποιον δεν έχει να πληρώσει, ο δρόμος είναι ο γολγοθάς των επειγόντων του κρατικού νοσοκομείου ή η παραίτηση από την αναζήτηση λύσης στο πρόβλημα υγείας .

Οι εργαζόμενοι στον τομέα υγείας, κρατικό και ιδιωτικό, βιώνουν τα τελευταία χρόνια δραματική επιδείνωση των όρων δουλειάς. (απάνθρωπα ωράρια, κακή αμοιβή, σκληρή και επικίνδυνη εργασία, απαξίωση).

Εκτός όμως από τις προφανείς συνέπειες στους ασθενείς και στους επαγγελματίες υγείας, η πλήρης υπαγωγή στους νόμους της αγοράς σημαίνει καταστροφή της κλινικής ιατρικής και της θεραπευτικής σχέσης, καθώς θεραπεία νοείται η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων αποκλειστικά μέσω αυστηρών πρωτόκολλων που υποδεικνύουν συγκεκριμένες ιατρικές πράξεις και φάρμακα που πολλές φορές είναι εις βάρος του ασθενή αλλά και του γιατρού (πχ κολπική μαρμαρυγή, οστεοπόρωση, οιστρογονικές θεραπείες, στομάχι).

Επίσης επηρεάζεται και το περιεχόμενο και ο ρόλος της ίδιας της Ιατρικής επιστήμης. Γίνεται μεγαλύτερος κατακερματισμός με περισσότερες εξειδικεύσεις, προκρίνονται πανάκριβες θεραπείες πχ γονιδιακές ή μέσω νέων τεχνολογιών και ακριβών φαρμάκων , μπαίνουν μεγαλύτεροι φραγμοί ανάμεσα στις ιατρικές ειδικότητες, ενώ συγχρόνως χάνεται η συνολική γνώση-προσέγγιση για τον ανθρώπινο οργανισμό. Όταν μάλιστα το δικό μας ζητούμενο στην υγεία είναι η ολιστική προσέγγιση του ανθρώπου.

Η πρόληψη θεωρείται ατομική υπόθεση και ατομική ευθύνη (τακτικό τσεκ απ, υγιεινός τρόπος ζωής). Φυσικά, ξεχνιούνται όλοι οι παράγοντες που επηρεάζουν και ίσως καθορίζουν την ατομική αλλά και συλλογική υγεία.

Η φτώχεια, η ανεργία, η σκληρή και επισφαλής εργασία, η οποία έχει συνέπειες στις οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις, αποδεδειγμένα επηρεάζουν τους δείκτες υγείας της κοινωνίας (αύξηση αυτοκτονιών, καταθλίψεων, καρδιαγγειακών και μεταβολικών νοσημάτων, αλκοολισμός, χρήση ψυχοτρόπων φαρμάκων) καθώς και η κακής ποιότητας τροφή, η μόλυνση των τροφίμων, του νερού, του αέρα και της φύσης συνδέονται με αυξημένα ποσοστά καρκίνων, διαβήτη, παχυσαρκία και διάφορες ανισορροπίες στον ανθρώπινο οργανισμό.

Η σημερινή Ιατρική βρίσκεται στην καρδιά της κοινωνίας. Όχι για να θεραπεύει τον άνθρωπο αλλά για να καταστέλλει και να παθητικοποιεί, στο πλευρό της εξουσίας. Πεδία της ζωής εκχωρούνται στην Ιατρική. Η κύηση αντιμετωπίζεται σαν νόσος καθώς και η παιδική ηλικία και το γήρας. «Βλέπουμε παντού να κάνουν την εμφάνισή τους τα αποτελέσματα της εξουσίας της ιατρικής: είτε πρόκειται για την οικογένεια, το σχολείο, το εργοστάσιο, τα δικαστήρια, σε σχέση με την εκπαίδευση, την εργασία, το έγκλημα. Η ιατρική μετατράπηκε σε μια γενική κοινωνική λειτουργία…»

Αυτή ακριβώς η ιατρικοποίηση είναι ακόμη περισσότερο παρούσα σήμερα: από τις προσπάθειες βιολογικής νομιμοποίησης του ρατσισμού έως τη συστηματική προσπάθεια απαγορεύσεων, υποχρεωτικών ελέγχων, ποινικοποίησης ανθυγιεινών συνηθειών. Η διαχείριση της πανδημίας εδραίωσε το ρόλο της Ιατρική σε δύναμη καταστολής και νομιμοποίησης των πολιτικών της εξουσίας.

Γιάννης Ράπτης:

Συμπληρωματικά απ’ την εισήγηση τρία σημεία:

1. Ο θεσμός του προσωπικού γιατρού: πρόχειρος, ανεπαρκής και ελλειπής . Χωρίς
διασύνδεση με τίς νοσοκομειακές μοναδες . Με τίς οκτώ ειδικότητες που μπήκαν
αργότερα, αδυναμία συνταγογράφησης φαρμάκων εκτός ειδικότητας.

2. Ιατρική με πρωτόκολλα: ουσιαστικά η θεραπευτική παρέμβαση και η
συνταγογράφηση, γίνεται με αυτό που επιθυμεί ο ΕΟΠΥΥ κι όχι ο θεράπων ιατρός.

3. Η τεράστια φαρμακευτική δαπάνη με τίς λεγόμενες νέες θεραπείες (βιολογικοί
παράγοντες, γονιδιακές θεραπείες) οι οποίες δεν έχουν δοκιμαστεί σε μελέτες
μακράς πνοής και πολυπληθείς.

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΜΕΛΟΥΣ ΤΟΥ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΖΌΜΕΝΟΥ ΚΥΛΙΚΕΙΟΥ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Αυτοπαρουσίαση ΑΚΙ –  ποιοί είμαστε

Το αυτοδιαχειριζόμενο κυλικείο ιατρικής αποτελεί έναν κατειλημμένο χώρο που δημιουργήθηκε τον Οκτώβρη του 2016 από φοιτήτριες/ες ιατρικής καθώς και άλλες ατομικότητες. Στα 6 χρόνια λειτουργίας του, το ΑΚΙ έχει φιλοξενήσει πλήθος εκδηλώσεων και συζητήσεων για το χώρο της υγείας και την πρόσβαση σε αυτή, όπως συζητήσεις με γιατρούς και νοσηλευτές του ΕΣΥ καθώς και σεμινάρια για τη βασική υποστήριξη της ζωής (BLS), για τους αγώνες ενάντια στην καταστροφή του περιβάλλοντος, για το δημόσιο χώρο και την αυτοδιαχείριση, για την έμφυλη βία και τις γυναικοκτονίες, για το χαρακτήρα του σύγχρονου πανεπιστημίου και για τους αγώνες των μεταναστριών. Πέρα από αυτά, το κυλικείο κάλυπτε πάντα την ανάγκη και την επιθυμία μας να συναντιόμαστε συλλογικά στη σχολή, να γνωριζόμαστε και να συζητάμε, να διαβάζουμε μαζί, να μοιραζόμαστε τη δημιουργικότητα μας, να μαγειρεύουμε, να βλέπουμε ταινίες, να ακούμε μουσική…

Γιατί κρίναμε αναγκαία αυτή την εκδήλωση.

Θεωρούμε απαραίτητο να δοθεί ο χώρος για να ανοίξει η συζήτηση για το αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα στην πρόσβαση στην υγεία, τη στιγμή που επί σειρά ετών οι εκάστοτε κυβερνήσεις κάνουν πολλά ή περισσότερα για να καταργήσουν τον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της, μιας που η διατήρηση της από ότι φαίνεται αποτελεί “περιττό κόστος”. Η εμπειρία της πανδημίας κατέδειξε για μια ακόμη φορά πως η απουσία ενός δημόσιου συστήματος υγείας μπορεί να αποβεί καταστροφική. Διανύοντας την μέτα-covid εποχή θα περίμενε κανείς να δούμε μια ενίσχυση του γονατισμένου ΕΣΥ.

Αντίθετα, βλέπουμε νόμους όπως ο ν. 4999/2022, ο οποίος δίνει το δικαίωμα εργασίας στον ιδιωτικό τομέα σε γιατρούς του ΕΣΥ (Άρθρο 10), μετατρέποντας τα δημόσια νοσοκομεία σε έναν χώρο “ψαρέματος” ασθενών για τα ιδιωτικά ιατρεία τους και τις ιδιωτικές κλινικές και προφασίζεται πως καλύπτει τα κενά του συστήματος πληρώνοντας αδρά ιδιώτες που θα συμμετέχουν στο ΕΣΥ σε καθεστώς μερικής απασχόλησης (Άρθρο 7), αντί να κάνει μόνιμες προσλήψεις ιατρικού προσωπικού.

Ταυτόχρονα, ο νόμος περί Προσωπικού Γιατρού (Νόμος 4931/2022, Άρθρο 36) έρχεται να πετάξει το μπαλάκι σε ιδιώτες που θα αναλαμβάνουν χιλιάδες ασθενών για λογαριασμό του κράτους, αντί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις και τις δομές για μια ουσιαστική Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Οι συγκεκριμένες αλλαγές στον χώρο της υγείας και η περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του καθιστούν την εκδήλωση αυτή πιο επίκαιρη από ποτέ. Για τον λόγο αυτό καλέσαμε το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης που εργάζονται και δραστηριοποιούνται στον χώρο της υγείας για να αναλύσουν τα παραπάνω ζητήματα.

Διδασκαλία και μέλη ΔΕΠ – Ειδικευόμενοι

Η νέα -ή ίσως όχι και τόσο νέα- κανονικότητα σε σχέση με την εκπαιδευτική διαδικασία μέσα στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία του ΑΠΘ βρίσκει την πλειονότητα των μελών ΔΕΠ να απουσιάζει από την καθημερινή διδασκαλία μέσα στους θαλάμους και το κενό αυτό να καλούνται να καλύψουν οι ειδικευόμενοι. Ως μελλοντικές ειδικευόμενες και έχοντας παρατηρήσει την καθημερινότητα των νέων γιατρών, θεωρούμε απαράδεκτο να επωμίζονται αυτό το επιπρόσθετο βάρος στην εργασιακή τους πραγματικότητα, παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι εξ’ αυτών είναι ικανότεροι να μεταδώσουν τη γνώση από τον μέσο καθηγητή.

6ο έτος και απόκτηση γνώσης / προετοιμασία για ειδικότητα

Το 6ο έτος, λοιπόν, η κατεξοχήν προπαρασκευαστική περίοδος για την ειδικότητα, μετατρέπεται σε μία ανεπαρκή εκπαιδευτική διαδικασία, στην οποία εμείς ως φοιτητ(ρι)ες καλούμαστε να γίνουμε αυτοδίδακτοι (όπως άλλωστε και στα προηγούμενα έτη) και να δημιουργήσουμε μόνοι/-ες τις συνθήκες εκπαίδευσης μας, τις οποίες το καθηγητικό προσωπικό δεν φροντίζει να παρέχει. Ταυτόχρονα, η ιδιορρυθμία του 6ου ετους, που αποτελεί τη σημαντικότερη κλινική άσκηση, δίνει το δικαίωμα σε ορισμένους καθηγητές/διευθυντές να μας αντιμετωπίζουν ως εργαζόμενους όποτε αυτό βολεύει, να μας τραμπουκίζουν, να απαιτούν πολύωρες εφημερίες και να στραβώνουν όταν δεν εκτελούμε τα θελήματα τους.

Foundation Year

Το κράτος όμως δίνει για μια ακόμη φορά τη λύση! Προφασιζόμενο την εκπαίδευση των νέων γιατρών πριν ξεκινήσουν την ειδικότητα, πράγμα που θα έπρεπε να έχει συμβεί με επαρκή τρόπο στο 6ο έτος, φέρνει σε εφαρμογή μια τροποποιημένη μορφή αυτού που ακούστηκε προ μηνών ως Foundation Year. Θεσπίζεται σε πιλοτική εφαρμογή πρόγραμμα προκαταρκτικής κλινικής άσκησης διάρκειας έξι μηνών σε κλινικές του παθολογικού ή χειρουργικού τομέα, καθώς και σε τμήματα επειγόντων περιστατικών, προφανώς σε μια απέλπιδα προσπάθεια να καλυφθούν τα κενά ιατρικού προσωπικού χωρίς μόνιμες προσλήψεις.

Ξενόγλωσσο & υποβάθμιση σπουδών

Για κάποιον όχι και τόσο ανεξήγητο λόγο, ιδιαίτερο ζήλο φαίνεται να δείχνουν οι καθηγητές στη διδασκαλία των φοιτητών του αγγλόφωνου προγράμματος, το οποίο αποτελεί το πρώτο (καθώς πλέον υπάρχει και στην Αθήνα) αντίστοιχο τμήμα σε ελληνικό πανεπιστήμιο, με δίδακτρα που ανέρχονται στα 12.000 ευρώ το χρόνο. Με αυτόν τον τρόπο ανοίγει ο δρόμος για την κατάργηση της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης. (ανακαίνιση αιθουσών της σχολής με τα έσοδα του αγγλόφωνου και αποκλεισμός των σπουδαστών των δωρεάν μεταπτυχιακών προγραμμάτων). Ταυτόχρονα δεν είναι λίγες οι φορές που γίναμε μάρτυρες έκπτωσης της δικής μας εκπαίδευσης, προκειμένου να μπορέσει να λειτουργήσει εύρυθμα το αγγλόφωνο πρόγραμμα, παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις του Τμήματος για το αντίθετο.

Νέο πρόγραμμα σπουδών – εντατικοποίηση

Το Αναμορφωμένο Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών δομείται στο σύστημα των Πιστωτικών Μονάδων ECTS και αρθρώνεται σε τρεις κύκλους μαθημάτων. Προϋπόθεση για τη μετάβαση στον επόμενο κύκλο είναι η κατοχύρωση ενός συγκεκριμένου αριθμού μονάδων. Παράλληλα ένα σημαντικό ποσοστό της βαθμολόγησης αποδίδεται στην αμφιθεατρική παρουσία. Έτσι, υιοθετείται μια κατεύθυνση, που εισάγει, σταδιακά, την υποχρεωτικότητα στη θεωρητική διδασκαλία, εντείνοντας το ακαδημαϊκό φόρτο, περιορίζοντας/αποκλείοντας εργαζόμενα άτομα κλπ. Όλα αυτά σε συνάρτηση με τον νέο νόμο 4774 καταλήγουν στη περαιτέρω εντατικοποίηση και αποξένωση των φοιτητών μεταξύ τους. Τα πανεπιστήμια μετατρέπονται σε αποστειρωμένους, καθαρά εκπαιδευτικού χαρακτήρα χώρους όπου οι φοιτήτριες αδυνατούν να συλλογικοποιήσουν τις ανάγκες τους. Ο διαρκής αγώνας για ένα πιο ανταγωνιστικό βιογραφικό που θα εξασφαλίσει μια θέση εργασίας στο άμεσο μέλλον είναι αυτός που αναγκάζει τους φοιτητές να αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους εξατομικευμένα, είναι αυτός που θα τους αποτρέψει απ’ το να μαζικοποιήσουν και να αναδείξουν την εργασιακή τους εκμετάλλευση, αυτός που εν τέλει θα παράξει εργάτες ακίνδυνους για την αναπαραγωγή του κεφαλαίου.

Μετάθεση εκπαιδευσης σε σεμινάρια &  workshop επί πληρωμή

Στο παρόν ΠΠΣ, μετατίθεται ένα αξιοσημείωτο κομμάτι απόκτησης γνώσεων και δεξιοτήτων στην παρακολούθηση συνεδρίων/σεμιναρίων/workshops, τα οποία οργανώνονται από ομάδες των ιατρικών σχολών, από ιδιωτικούς φορείς, αποσπασματικά από καθηγήτ(ρι)ες σε συνέδρια. Η συμμετοχή στα παραπάνω περιλαμβάνει συνήθως περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων, ενώ τίθενται κριτήρια επιλογής (σειρά προτεραιότητας αίτησης, CV, motivation letter). Έτσι, οι φοιτητ(ρι)ες εθίζονται σε μια ανταγωνιστική λογική κυνηγιού γνώσεων και πιστοποιήσεων, με κριτήρια επιλογής τα οποία εγγενώς είναι αμφίβολα και προσομοιάζουν σε αυτά της αγοράς εργασίας, και ασφαλώς, κάποια άτομα αποκλείονται, αφού δεν παρέχεται όλη η εκπαίδευση δομημένα στο ΠΠΣ, αλλά «προσφέρεται» και μοιράζεται από συμμετοχή σε εκδηλώσεις που αποστέλλονται στο εκπαιδευτικό μας email.

Αυτοδιαχειριζόμενο Κυλικείο Ιατρικής

Μοιραστείτε το άρθρο