Σε πρόσφατη συνεδρίαση της ΠΕΔΚΜ συζητήθηκε το θέμα της ανανέωσης των συμβάσεων των δήμων με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) που διαχειρίζεται το σύστημα ανακύκλωσης συσκευασιών με τους μπλε κάδους. Η εταιρεία, προχωρώντας σε μια αλλαγή τής ως τώρα στάσης της, βάζει δυσβάσταχτους οικονομικούς όρους για την ανανέωση αυτών των συμβάσεων, όπως εύρεση και πληρωμή Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) από τους δήμους, μείωση παροχής απορριμματοφόρων και κάδων, μη συμμετοχή σε άλλο σύστημα διαχείρισης κλπ. Το κόστος που θα επωμιστούν οι δήμοι είναι πολύ μεγάλο και φυσικά θα μετακυλιστεί στους δημότες, αν δεν δοθεί λύση από την πολιτεία.
Από την άλλη υπάρχει ένα ακόμη σύστημα διαχείρισης συσκευασιών η «Ανταποδοτική ανακύκλωση» που διαχειρίζεται τα «Σπιτάκια Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης» για την αποτελεσματικότητα των οποίων έχουν εκφραστεί παλιότερα αμφιβολίες από οικολογικές οργανώσεις και φορείς όπως ο ΕΟΑΝ (αρμόδια εποπτεύουσα αρχή των συστημάτων).
Αξίζει να σημειωθεί πως, στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης παραγωγού, όλες οι επιχειρήσεις που εμπλέκονται στην παραγωγή και διακίνηση προϊόντων συσκευασίας έχουν εκ του νόμου την ευθύνη της διαχείρισης των συσκευασιών (το τέλος διαχείρισης εμπεριέχεται στην τιμή του προϊόντος που πληρώνουμε), η οποία (διαχείριση) γίνεται με την συμμετοχή του παραγωγού σε ενα συλλογικό σύστημα διαχείρισης, όπως αυτά που προαναφέρθηκαν, και στο οποίο ο παραγωγός αποδίδει το ενσωματωμένο τέλος για τη συσκευασία που εισέπραξε, με σκοπό την ανακύκλωση και επεξεργασία από το σύστημα διαχείρισης.
Στην πραγματικότητα όμως το σύστημα αντιμετωπίζει προβλήματα που αφορούν τόσο τη λειτουργία όσο και τη βιωσιμότητά του, όπως τη μη εγγραφή όλων των επιχειρήσεων στα συστήματα διαχείρισης (ΣΣΕΔ), τη δήλωση μικρότερων ποσοτήτων, άρα εισφοροδιαφυγή, την απουσία ελέγχων, τη χαμηλή τιμή των ανακυκλώσιμων κλπ. Η εισφοροδιαφυγή μάλιστα υπολογίζεται στο 40% (για 4 στις 10 συσκευασίες δεν αποδίδεται το νόμιμο τέλος, πάνω από 15 εκατομμύρια κατ’ έτος).
Δεν είναι άραγε λογικό να υποθέσουμε ότι η αλλαγή στάσης της ΕΕΑΑ προς τους δήμους έχει να κάνει τόσο με την χειροτέρευση των οικονομικών της όσο και με την όξυνση του ανταγωνισμού με το άλλο σύστημα;
Από την άλλη μεριά, προβλήματα αντιμετωπίζει και ο διαγωνισμός στον Δήμο Θεσσαλονίκης για την προμήθεια 48 κέντρων ανταποδοτικής ανακύκλωσης συνολικού κόστους 17,8 εκ ευρώ, 370.000 το ένα και χρηματοδότηση από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης». Εύλογα λοιπόν προκύπτουν ερωτήματα που αφορούν την κοστολόγηση και την τεχνική αξιολόγηση, την ουσιαστική τους αποδοτικότητα ως προς την επίτευξη της αύξησης της ανακύκλωσης, αλλά ακόμη και την εύρεση του δημόσιου χώρου των 30-40 τετραγωνικών μέτρων που θα καταλαμβάνει το καθένα.
Η κυβέρνηση προσπαθεί να εντάξει την προμήθεια των «σπιτιών ανταποδοτικής ανακύκλωσης» στη χρηματοδότηση από την ΕΕ. Ήρθε όμως η πρόσφατη επιστολή της Επιτρόπου Ελίζα Φερέιρα να σταματήσει αυτή την προσπάθεια βάζοντας ουσιαστικά ζητήματα κόστους/απόδοσης, αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας και άλλα, κάτι που αφορά και τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Και φυσικά το ζήτημα δεν είναι μόνο η απώλεια της χρηματοδότησης από την ΕΕ, που κι αυτό έχει σημασία, αλλά οι πολιτικές κυβέρνησης και Δήμων που οδηγούν το όλο σύστημα διαχείρισης στην εξυπηρέτηση μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων με το κόστος να πηγαίνει στην κοινωνία τόσο οικονομικά όσο και περιβαλλοντικά.
Το δίλημμα όμως δεν είναι η επιλογή ανάμεσα στο ένα ή το άλλο ιδιωτικό σύστημα διαχείρισης, αλλά το αν θα περάσει η διαχείριση στους δήμους και την κοινωνία. Με ουσιαστική διαβούλευση του δήμου με κοινωνικούς φορείς, οργανώσεις πολιτών, επαγγελματίες και όλους τους ενδιαφερόμενους, και με κλάσμα των χρημάτων που ξοδεύονται τώρα, τα έργα και οι δράσεις που απαιτούνται μπορούν να έχουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα και να λειτουργήσουν και παραγωγικά.
Η Πόλη Ανάποδα
